بهبود عملکرد زیست محیطی
یکی از اهداف کلان شرکت فولاد مبارکه اصفهان همزمان با توسعه کمی در ظرفیتها و افزایش تنوع و کیفیت محصولات، بهبود مستمر وضعیت زیست محیطی شرکت بوده است. بر این مبنا شرکت فولاد مبارکه اصفهان مبادرت به تدوین مدل مدیریت زیست محیطی جهت بهبود مداوم عملکرد زیست محیطی فعالیتهای خود نموده است که در شکل زیر مولفه های مدل تدوین شده و ارتباط آنها با یکدیگر ارائه شده است .
این شرکت با توجه به الزامات قانونی و مقررات ملی و بین المللی زیست محیطی از یک سو و از سوی دیگر تحلیل فرصتها و چالشهای زیست محیطی در پیش رو و بررسی انتظارات ذینفعان ، همچنین براورد ظرفیتهای داخلی و نقاط قابل بهبود شرکت ،اقدام به تدوین استراتژی و در مرحله بعد تهیه برنامه عملیاتی برای محقق ساختن استراتژی ها نموده و در ادامه آن نیز کفایت و اثر بخشی برنامه های انجام شده را تحت بررسی قرار میدهد این شرکت بمنظور تکمیل حلقه مدیریتی مذکور فرایند بازنگری و ارزیابی استراتژی ها ی خود را بصورت پویا و موثر در دستور کار خود قرار داده که حاصل این فرایند ، بهبود عملکرد زیست محیطی شرکت و رعایت حقوق ذینفعان در راستای عمل به مسئولیتهای اجتماعی شرکت است.
مدل مدیریت زیست محیطی در شرکت فولاد مبارکه
اهداف کلان زیست محیطی در شرکت فولاد مبارکه
با عنایت به مدل فوق، شرکت فولاد مبارکه اهداف زیست محیطی زیر را در سطح کلان سازمانی،تدوین و اجرایی نموده است.این اهداف شامل:
1) كاهش مصرف منابع ، انرژي و آب.
2) كاهش مستمر آلاينده ها و جايگزيني مواد مخرب محيط زيست.
3) كاهش مصرف منابع و مواد اوليه مصرفي.
4) تلاش در جهت ن حفظ ونگهداري فضاي سبز موجود.
5) كاهش توليد ضايعات و تفكيك و بازيافت آنها در حد امكان و حركت به سوي توليد پاك و اقتصاد سبز.
6) ارتقاءسطح آگاهي ها و توانمنديهاي كاركنان
7) همکاري و تعامل به سازمان ها ،تشکلها و مراجع نظارتي جهت مشارکت در فرهنگ سازي عمومي و کنترلهاي زيست محيطي به عنوان بخشي از مسئوليت هاي اجتماعي شرکت
میباشد.
در اینجا به تشریح عملکرد زیست محیطی شرکت فولاد مبارکه،در سه بخش هوا،آب و پساب،و خاک میپردازیم:
الف- بخش هوا
احداث و نصب و توسعه تجهيزات كنترل آلودگي هوا
فولاد مباركه به منظور جلوگيري از ورود آلاينده ها به محيط زيست از همان دوران ساخت تاكنون اقدام به نصب و استقرار بيش از 200 مورد از تجهيزات كنترل آلودگي هوا شامل سيكلونها،مولتي سيكلونها،بگ هوس ها،اسكرابر ها و... نموده است و همواره سعي دارد ظرفيت و تعداد اين تجهيزات را متناسب با افزايش ظرفيت ها و طرحهاي توسعه در نواحي مختلف افزايش دهد.
اثرات اجراي طرح بر عملکرد زيست محيطي شرکت در ناحيه فولاد سازي
یکی از شاخص ترین طرحهای زیست محیطی در دست اقدام طرح ارتقاء و تو سعه غبار گیر های واحد فولاد سازی است که با هزینه ای بالغ بر 90 میلیارد تومان در سال 88 شروع و آخرین فاز آن در سال 92 تکمیل و مورد بهره برداری قرار گرفته است
1- با اتمام اين طرح بخشي از غبار حاصل از شارژ قراضه که بصورت پريوديک از سقف خارج ميگرديد کاملا تحت کنترل درآمد ( بطور متوسط 5% از غبار توليدي وميزان غبار خروجي در حد mgr/nm3 10تحت کنترل قرار گرفت)
2- راهبري و انجام تعميرات ير روي سيستم ها ي غبارگير با انعطاف پذيري قابل ملاحظه اي امکان پذير گرديد( امکان تعويض کيسه هاي فيلتر بدون توقف کوره)
3- با نصب دودکش و ايجاد سيستم جديد مسير هدايت غبار امکان نمونه برداري مستمر فراهم گرديد
4- نگرانيهاي عمومي و بعضا نادرست منطقه از اثرات احتمالي ناشي از پراکنش غبار از اين ناحيه مرتفع گرديد.
نمایی از سیستم های کنترل غبار نصب شده جدید در واحد فولاد سازی
طراحي و اجراي سيستم هاي پايش لحظه اي
در راستاي عمل به تعهدات و الزامات قانوني شرکت فولادمبارکه با اعتباري بالغ بر2/4ميليارد تومان عمليات طراحي ، انتخاب و
نصب تجهيزات مذکور را در دستور کار خود قرار داده و در حال حاضر نيز با عملياتي شدن قرارداد اکثرتجهيزات مذکور نصب و در حال بهره برداری میباشند.
جايگاه شرکت به عنوان صنعت پاک و متعالي در کشور
اين شرکت بر اساس ارزيابي هاي سازمان مطالعات بهره وري و تعالي سازماني ( تنها نهاد ذي صلاح در کشور )به عنوان تنها شرکت شايسته در بالاترين سطح ارزيابي قرار گرفته و مفتخر به دريافت تنديس زرين طی سالهای 92و91 گرديده است
همچنين اين شرکت بر اساس ارزيابي فني و بازرسيهاي مکررو سرزده سازمان حفاظت محيط زيست به عنوان تنها مرجع قانوني و ذي صلاح کشور در امر نظارت بر حسن عملکرد زيست محيطي سازمان ها و صنايع کشور، دوست دار محیط زیست معرفي گرديده است.
اعطاي گواهي نامه مشارکت در برنامه کاهش گاز گلخانه اي از طرف انجمن جهاني فولاد به شرکت فولادمبارکه
مشارکت در برنامه هاي کاهش گازهاي گلخانه اي از طريق پروژه هاي CDM
پروژه بازیافت حرارت از نیروگاه گازی جهت تولید بخار سوپرهیت در نیروگاه شرکت فولاد مبارکه اصفهان بعنوان پروژه ای که قابلیت کاهش سالانه حداقل 120 هزارتن دی اکسید کربن را داراست برای ثبت در هیات اجرایی پروژه های مکانیزم توسعه پیمان کیوتو انتخاب گردید.در اين راستا قراردادي با سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران منعقد و پروژه مذکور ثبت بين المللي گرديده است.
طرح بازیابی حرارتی از گازهای خروجی از نیروگاه حرارتی بمنظور صرفه جویی انرژی و تولید کتر گاز گلخانه ای
ب- بخش آب و پساب
تصفيه و بازيافت پسابها
به منظور صرفه جوئي در مصرف منابع و جلوگيري از آلودگي محيط زيست، اين مجتمع عظيم صنعتي تمامي پسابهاي توليدي خود را تصفيه و مورد استفاده مجدد قرار ميدهد
1-تصفيه خانه پساب خطوط نورد سرد به ظرفيت7000مترمكعب درروز
2-تصفيه خانه پساب صنعتي به ظرفيت1300متر مكعب در ساعت
3-تصفيه خانه پساب بهداشتي به ظرفيت70 متر مكعب در ساعت
4-تصفيه خانه پساب شيميائي با ظرفيت 10 مترمکعب در روز
5-تصفيه خانه تکميلي تصفيه پساب 1000 مترمکعب در ساعت
شايان ذكر است با اجراي طرح ويژه اي، امكان استفاده مجدد از پسابهاي موجود در خط توليد در حال حاضر نيز فراهم گرديده است.
با اعتباري بالغ بر 2 ميليارد تومان در سال 88 امکان برگشت دادن پساب تصفيه شده به خطوط فرايندي فراهم و بطور تقريب به ميزان 15درصد دربرداشت آب خام از رودخانه بکمک اين پروژه در سال 90 صرفه جوئي شده است ، علاوه بر اين هدفگذاري در سالهای بعد جهت کاهش برداشت تا سقف 25 درصد صورت گرفته است. با اجرا و تکميل طرح هاي توسعه (تصفيه خانه هاي ثانويه ) امکان بازچرخاني پساب تا 50 درصد نيز مهيا ميشود.
در این راستا، اجراي طرح تصفيه خانه پساب صنعتي واحد فولاد سازي نورد پيوسته سبا ( با اعتباري بالغ بر 27 ميليارد تومان )،توسعه تصفيه خانه پساب انساني و توسعه تصفيه خانه پساب صنعتي (با اعتباري بالغ بر 20 ميليارد تومان) از اهم موارد در دست اجراست.
نمایی از تصفیه خانه های پساب در دست اجرا و راه اندازی شده
تصفيه پساب شهر هاي همجوار شرکت فولاد مبارکه
بمنظور حمايت و مشارکت در فرايند بهبود و ارتقاء محيط زيست منطقه اين شرکت موافقت خود را در تامين مالي طرح احداث سيستم هدايت وجمع آوري پسابها و همچنين ايجاد واحد هاي تصفيه پساب شهرهاي مبارکه ، کرکوند و.... اعلام و بدين منظور موافقت نامه اي في مابين سازمان آب و فاضلاب استان اصفهان وشرکت فولاد مبارکه با اعتباري بالغ بر 120 ميليارد تومان منعقد و بالغ بر 70 میلیارد تومان آن هزینه شده است.
از ديگر مزاياي اين طرح زيست محيطي بزرگ استفاده مجدد از پسابهاي تصفيه شده در فرايند هاي توسعه اي توليد فولاد در شرکت فولاد مبارکه ميباشد که اين خود نمودي بازر از تحقق مسئوليت اجتماعي شرکت و حرکت به سمت اقتصاد سبز در شرکت فولاد مبارکه ميباشد.
فضاي سبز و پوشش گياهي
يكي از اقدامات ارزنده شركت فولاد مباركه ايجاد،گسترش و نگهداري از 1600 هكتار(2/5 برابر حداقل ميزان توصيه شده ) از انواع گياهان، متناسب با شرايط آب و هوائي منطقه میباشد.همچنین آبياري بيش از 97% از فضاي سبز مذكور از طريق پسابهاي تصفيه شده صورت مي‌گيرد كه 1200 هكتار آن به صورت آبياري قطره اي ميباشد.
در این خصوص مطالعات و تحقيقات کاربردي زيست محيطي نیز صورت گرفته است که مهمترین آنها طرح تحقيقات گونه شناسي گياهي است .اين طرح که باکاشت 72گونه مختلف از انواع درخت و درختچه صورت گرفت و در حين آن ميزان رشد و پايداري درختان تحت بررسي قرارگرفت که با هدف انتخاب درختان مناسب منطقه و مطالعه اثر رژيمهاي آبياري و اثرات احتمالي فعاليتهاي شرکت بر روي آنها انجام پذيرفت. برنامه اجرايي توسعه فضاي سبز شرکت بر اساس نتایج آن طراحي و اجرا گرديده است.
ج- بخش خاک
استقرار نظام مديريت بر ضايعات شركت فولاد مباركه
بمنظور حفظ اکوسیستم خاک و جلوگیری از آلودگی آن و امکان بازیابی و استفاده مجدد ضایعات حاصل از فرآیند تولید،نظام مدیریت بر ضایعات در این سازمان مستقر گردیده که مبتنی بر موارد ذیل است:
1) صيانت از اكوسيستم خاك به عنوان يك منبع گرانقدر و در راستاي نيل به آرمانهاي حفاظت ازمحيط زيست.
2) شناسائي كليه ضايعات موجود در سازمان از نظر كيفي و كمي و همچنين نحوه دفع اصولي آنها.
3) نظام مند شدن برنامه هاي جمع آوري و نقل و انتقال ضايعات در سازمان.
4) نظارت هرچه بيشتر برضايعات توليدي توسط كاركنان و پيمانكاران و تفكيك اصولي ضايعات.
5) ارتقاء سطح فرهنگ زيست محيطي كاركنان و پيمانكاران و ايجاد بستر مناسب جهت همكاري آنان در برنامه مديريت ضايعات.
6) بازيابي مقادير متنابهي از ضايعات و استفاده آنها در فرآيند توليد (نظير استفاده از لجنهاي تصفيه خانه پساب صنعتي وپودرهاي اكسيد فلزي و سرباره هاي توليدي.
7) فروش مقادير قابل توجهي از ضايعات بازيافتي نواحي اصلي و جانبي .
8) فراهم آوردن زمينه هاي تحقيقاتي در جهت بازيابي و روشهاي بهينه دفع ضايعات.
9) تخصيص بودجه و فراهم شدن اعتبارات لازم جهت اجراي پروژه هاي مؤثر بر نظام مديريت بر ضايعات.
10) اتخاذ رويکرد داشتن روند نزولي و مستمر در كاهش ميزان ايجاد ضايعات دفعي به ازاي توليد محصول (شاخص گذاري)
11) احداث و راه اندازي و بهره برداري از طرح هاي متعدد زيست محيطي در راستاي پيشگيري از آلودگي خاك و آب نظير طراحي سايت ضايعات و امحاء پسماند ها.
طرح فراوري سرد سرباره
فراوري و استفاده مجدد از سرباره هاي توليدي گام مهمي در جهت کاهش نرخ ضايعات توليدي شرکت و تبديل ضايعات به مواد با ارزش با رويکردحفظ منابع محسوب مي گردد.
طرح مذکور با پشتيباني مالي بالغ بر 2 ميليارد تومان توسط شرکت فولاد مبارکه و با مشارکت بخش خصوصي در حال انجام ميباشد.
اجراي طرح فراوري گرم سرباره
با اجراي اين طرح که با حمايت شرکت فولاد مبارکه ازيک گروه دانشگاهي صورت پذيرفت ضمن بومي سازي دانش مذکور امکان توليد محصولات متنوع با کاربردهاي مناسب و با ارزش افزوده بيشتري نسبت به محصولات فراوري سرد بوجود آمده است .
امحاء پسماند هاي ويژه
اين شرکت قرارداد امحاء تجهيزات حاوي روغن آسکارل را با تنها شرکت مورد تاييد سازمان حفاظت محيط زيست در سال 91 منعقد و کلیه پسماند های مذکور تا انتهای سال 92 به سايت امحاء منتقل شده است )اعتبار اختصاص داده شده بدين منظور بالغ بر 45 ميليارد ريال ميباشد از تجهيزات و مواد حاوي روغن آسکارل تا قبل از زمان امحاء تحت مديريت ويژه ( شرائط حمل ، انبار ايزوله ، تدوين دستوروالعمل ويژه) نگهداري و مراقبت ميشده است.
نمایی از انتقال اصولی پسماند های ویژه به مقصد امحاء تحت نظارت سازمان حفاظت محیط زیست
ساير فعاليتهاي جنبي شرکت فولاد مبارکه
1) پرورش و صيد ماهيان گرم آبي در درياچه هاي پساب شرکت پس از آزمايشات دوره اي و تأييد اداره دامپزشکي و شيلات استان
2) -پرورش موفقيت آميز کرم ابريشم با استفاده از برگ درختان توت کوکوزا و کيمونجي موجود در شرکت که مؤيد سلامت کامل درختان مورد استفاده از نظر عناصر سميّ است.
3) کاشت 40 گونه گياه داروئي در طرح 240 هکتاري بيرون فنس با هدف حفظ اقليم منطقه
4) کاشت آزمايشي گونه هاي مقاوم به شرايط آب و خاک و هواي منطقه از سال 1385 نظير زيتون تلخ
5) -کاشت زعفران در سطح حدود 2000 مترمربع در نهالستان فضاي سبز
6) -گسترش حدود 250 هکتار فضاي سبز منطقه از طريق مشارکت مردمي
7) عايق کاري نهرهاي انتقال آب کشاورزي روستاييان منطقه.
8) همچنین بمنظور جلوگيري از انتشار گاز گلخانه اي و استفاده بهينه از منابع ،واحد توليد يخ خشک co2 ) جامد) با خلوص بسيار بالا( 99%) از سال 1380 تا کنون با ظرفيت 3تن در روز در احداث و حسب نياز بازار فعال ميباشد.
9) توليدco2 با گريد خوراکي ( نوشابه سازي) يکي ديگر از محصولات جانبي کارخانه فوق ميباشد.
ارزيابي اثرات زيست محيطي طرح هاي توسعه
گام ديگري در جهت حفظ محيط زيست و رسيدن به توسعه پايدار است و در این خصوص میتوان به ارزیابی اثرات زیست محیطی در طرح های توسعه خطوط نورد سرد (خط توليد ورق رنگي،گالوانيزه و قلع اندود)،افزايش ظرفيت توليد شركت فولاد مباركه از مقدار4/5 ميليون تن به ميزان 2/7ميليون تن،طرح توسعه ناحيه فولاد سازي و ريخته گري مداوم،طرح شهيد خرازي به ميزان 2 ميليون تن و طرح توسعه ناحیه فولاد سازی و نورد پیوسته اشاره نمود.
طرحهاي زيست محيطي :
1) طرح فراوري گرم سرباره
2) طراحي و اجراي سايت جديد ضايعات
3) طراحي و اجراي سيستم پايش لحظه اي از خروجي دودکشها و تصفيه خانه هاي فولاد مبارکه
4)مطالعه، طراحی و اجرای فاز دوم سیستم پایش آنلاین مونیتورینگ در نواحی مختلف فولاد مبارکه
5) اجراي طرح هاي توسعه تصفيه خانه هاي صنعتي و بهداشتي در فولاد مبارکه
6) طراحي و اجراي تصفيه خانه پساب صنعتي در فولاد سبا
7) طرح امحاء پسماند هاي ويژه( روغن هاي آسکارل )
8) انجام يک برنامه از برنامه هاي کاهش توليد Co2 از طريق اعتبارات برنامه مکانيسم توسعه پاک(CDM)
9) طرح ارتقاء و بهينه سازي سيستم هاي کنترل غبار در نواحي توليدي
10)- تهیه و نصب پوشش GCL برای دو لا گون سایت پسماند به ارزش 29 میلیارد ریال
11)خرید و نصب دستگاه پیشرفته برش قراضه و خرسک با ارزش بیش از 400 میلیارد ریال
12)بهبود و تضمین عملکرد واحد بازیابی اسید 1 با هدف کاهش انتشار گازهای اسیدی
13)تعویض رکوپراتور کوره های 1 و 2 پیشگرم نورد گرم به ارزش 20 میلیارد ریال
14)عملیات ساخت سالن های سند بلاست و رنگ آمیزی ناحیه فولاد سازی و ناحیه تعمیرگاه مرکزی
پروژه های محیط زیستی در دست اقدام برای سالهای آتی
- اختصاص بودجه برای کنترل انتشار غبار از سقف ناحیه فولادسازی به ارزش 3000 میلیارد ریال
- تعریف طرح پژوهشی و عملیاتی جهت بازیابی غبارات بگ هوس ناحیه فولاد سازی
- نصب سانتریفیوژ صنعتی جهت جداسازی روغن از آب در لاگون های تبخیری شرکت
- ایجاد لاگون های تبخیری جدید برای مدیریت هر چه بهتر پساب ها و لجن های تولیدی در شرکت
- ساخت 12 غبارگیر جدید در ناحیه آهن سازی
- طراحی و ساخت ساختمان انرژی صفر به عنوان نمادی از مصرف انرژی های پاک در شرکت
- ایجاد ساختار مدون برای جمع آوری غبارات ناحیه آهن سازی با نصب مکنده های صنعتی معظم
سرمایه گذاری های زیست محیطی شرکت فولاد مبارکه
این شرکت از ابتدای بهره برداری تا سال 93 مبلغی معادل 200 میلیارد تومان صرف تهیه و نصب تجهیزات کنترل آلودگی در داخل شرکت فولاد مبارکه نموده و در سال جاری نیز به تنهایی رقمی معادل 50 میلیارد تومان نیز جهت تکمیل طرحهای زیست محیطی خود تامین اعتبار نموده است شایان ذکر است که به مبالغ فوق میبایست رقم 120 ملیارد تومانی مربوط به طرح تصفیه پساب شهر های مجاور و همچنین رقم 15 ملیارد تومانی مشارکت در تکمیل شبکه مترو اصفهان را افزود.
علاوه بر هزینه های سرمایه گذاری شده این شرکت سالیانه مبلغی معادل با 15 ملیارد تومان صرف هزینه های جاری مربوط به تعمیر و نگهداری ، انرژی مصرفی و قطعات یدکی تجهیزات مذکور به همراه نگهداشت فضای سبز خود مینماید
این شرکت بر این باور است مبالغ صرف شده نه به عنوان هزینه بلکه سرمایه گذاری شرکت بابت حفظ محیط زیست و سلامت جامعه بوده و لذا رویکرد توسعه پایدار و تولید سبز را به عنوان یک اصل تفکیک ناپذیر در فرایند های تولید خود به اجرا در اورده است.
استقرار نظام مديريت بر ضايعات شركت فولاد مباركه
با استقرار نظام مديريت ضايعات، شرکت فولاد مبارکه خود را متعهد به انجام وظايف ذيل مي داند:
- صيانت از اكوسيستم خاك به عنوان يك منبع گرانقدر و در راستاي نيل به آرمانهاي حفاظت ازمحيط زيست.
- شناسائي كليه ضايعات موجود در سازمان از نظر كيفي و كمي و همچنين نحوه دفع اصولي آنها.
- نظام مند شدن برنامه هاي جمع آوري و نقل و انتقال ضايعات در سازمان.
- نظارت هرچه بيشتر برضايعات توليدي توسط كاركنان و پيمانكاران و تفكيك اصولي ضايعات.
- ارتقاء سطح فرهنگ زيست محيطي كاركنان و پيمانكاران و ايجاد بستر مناسب جهت همكاري آنان در برنامه مديريت ضايعات.
- بازيابي مقادير متنابهي از ضايعات و استفاده آنها در فرآيند توليد (نظير استفاده از لجنهاي تصفيه خانه پساب صنعتي وپودرهاي اكسيد فلزي).
- فروش مقادير قابل توجهي از ضايعات بازيافتي اصلي و جانبي .
- فراهم آوردن زمينه هاي تحقيقاتي در جهت بازيابي و روشهاي بهينه دفع ضايعات.
- تخصيص بودجه و فراهم شدن اعتبارات لازم جهت اجراي پروژه هاي مؤثر بر نظام مديريت بر ضايعات.
- روند نزولي و مستمر در كاهش ميزان ايجاد ضايعات دفعي به ازاي توليد محصول.
- احداث و راه اندازي و بهره برداري از طرح هاي متعدد زيست محيطي در راستاي پيشگيري از آلودگي خاك و آب.
واحد محیط زیست شرکت فولاد مبارکه اصفهان