آيين‌نامه‌ حفاظتي‌ ماشين‌ سمباده‌

آيين‌نامه‌ حفاظتي‌ ماشين‌ سمباده‌

فصل‌ اول‌: تعاريف‌

ماشين‌هاي‌ سمباده‌ - صيقل‌ - پرداخت‌
الف‌ - سنگ‌ سمباده:‌
 سنگ‌ سمباده‌ از ذرات‌ خاك‌ سمباده‌ تشكيل‌ شده‌ است‌ كه‌ به‌ وسيله‌ ماده‌ معدني‌ آلي‌ يا صنعتي‌ بهم‌ چسبيده‌ شده‌ و تشكيل‌ قطعه‌ يا قرص‌ متراكمي‌ را مي‌دهد اين‌ قرص‌ به‌وسيله‌ موتور محركي‌ به‌ گردش‌ درمي‌آيد.
ب‌ - سنگ‌ برش‌:
 از يك‌ قرص‌ فولادي‌ ساده‌ يا آجدار تشكيل‌ گرديده‌ و براي‌ برش‌ شيار درآوردن‌ جاسازي‌ يا كام‌ درآوردن‌ بكار مي‌رود.
ج‌ - سنگ‌ بغل‌ ساب‌:
 قرصي‌ است‌ كه‌ روي‌ سطح‌ خارجي‌ آن‌ سمباده‌ چسبانيده‌ شده‌ است‌ و روي‌ محور قائمه‌ يا افقي‌ نصب‌ گرديده‌ و به‌ وسيله‌ موتور محركي‌ به‌ گردش‌ در مي‌آيد و براي‌ سمباده‌ زدن‌ يا صيقل‌ دادن‌ سطح‌ فلزات‌ يا مواد ديگر فقط‌ از سطح‌ آجدار آن‌ استفاده‌ مي‌شود.
د - سنگ‌ساب‌:
 سنگ‌ ساب‌ از قرص‌ يا استوانه‌ فلزي‌ تشكيل‌ شده‌ كه‌ به‌ وسيله‌ موتور به‌ گردش‌ در مي‌آيد و روي‌ سطح‌ خارجي‌ آن‌ قطعات‌ كوارتز طبيعي‌ يا مصنوعي‌ نصب‌ گرديده‌ و براي‌ ساييدن‌ اجسام‌ سخت‌ از قبيل‌ شيشه‌ و آيينه‌ مورد استفاده‌ قرار مي‌گيرد.
هـ- سنگ‌ پرداخت‌:
 سنگ‌ پرداخت‌ عبارت‌ از قرصي‌ است‌ كه‌ به‌ وسيله‌ موتور به‌ حركت‌ درآمده‌ و تمام‌ يا قسمتي‌ از آن‌ از پارچه‌ نمد - چرم‌ - كاغذ چوب‌ يا مواد مشابه‌ ديگر پوشيده‌ شده‌ است‌ و روي‌ كناره‌هاي‌ بعضي‌ از انواع‌ آن‌ خاك‌ سمباده‌ نرم‌ مي‌چسبانند و براي‌ پرداخت‌ ظريف‌ فلزات‌ يا مواد ديگر بكار مي‌رود.
و - سنگ‌ صيقل‌:
 از تعدادي‌ قرص‌ نمدي‌ يا پارچه‌اي‌ تشكيل‌ شده‌ كه‌ به‌ وسيله‌ موتور به‌ حركت‌ درآمده‌ و با استفاده‌ از پودر سمباده‌ بسيار نرم‌ براي‌ صيقل‌ دادن‌ بسيار ظريف‌ سطح‌ فلزات‌ يا ساير مواد بكار مي‌رود.
ز - نوار صيقل‌:
 تسمه‌ قابل‌ انعطافي‌ است‌ كه‌ با خاك‌ سمباده‌ نرم‌ روكش‌ شده‌ و به‌وسيله‌ موتور به‌ حركت‌ در مي‌آيد و براي‌ صيقل‌ دادن‌ سطح‌ فلزات‌ يا ساير مواد بكار مي‌رود.
ح‌ - سمباده‌ چوب‌:
 قرص‌ يا استوانه‌ يا تسمه‌ است‌ كه‌ به‌ وسيله‌ موتور به‌ حركت‌ درمي‌آيد و سطوح‌ خارجي‌ آن‌ از كاغذ سمباده‌ يا مواد ساييده‌ ديگر پوشانده‌ شده‌ و براي‌ سمباده‌ زدن‌ يا پرداخت‌ چوب‌ بكار مي‌رود.
ط‌ - بشكه‌ پرداخت‌:
 عبارت‌ از استوانه‌ فلزيست‌ كه‌ داراي‌ حركت‌ دوراني‌ يا گهواره‌اي‌ بوده‌ و روي‌ پايه‌اي‌ نصب‌ شده‌ و حركت‌ آن‌ به‌وسيله‌ موتور تأمين‌ مي‌گردد، قطعات‌ كوچك‌ ريخته‌گري‌ يا ساير قطعات‌ را (با خاك‌ سمباده‌ يا بدون‌ آن‌) در داخل‌ بشكه‌ ريخته‌ و با به‌ حركت‌ در آوردن‌ دستگاه‌ آنها را پرداخت‌ يا تميز مي‌كند.
ماده‌ 1: بدنه‌ ماشين‌هاي‌ سمباده‌، پرداخت‌، صيقل‌ بايد محكم‌ و غيرقابل‌ انعطاف‌ باشد به‌طوري‌كه‌ بتواند وزن‌ قطعات‌ مختلف‌ مانند قرص‌ سنگ‌، تكيه‌گاه‌ كار و غيره‌ را تحمل‌ نمايد بعلاوه‌ روي‌ پايه‌ محكمي‌ نصب‌ گردد تا در مقابل‌ لرزش‌هاي‌ حاصله‌ كاملاً مقاوم‌ باشد.
ماده‌ 2: نيروي‌ چرخ‌هاي‌ سمباده‌، صيقل‌ و يا پرداخت‌ بايد سرپوش‌هاي‌ حفاظتي‌ مناسبي‌ نصب‌ شود و متصل‌ به‌ دستگاه‌ مكنده‌اي‌ باشد كه‌ بتواند مستقيماً ذرات‌ غبار و براده‌هاي‌ حاصله‌ را از محل‌ توليد جذب‌ نمايد.
ماده‌ 3: كليه‌ سنگهاي‌ سمباده‌ به‌استثناي‌ سمباده‌هاي‌ مخصوص‌ توتراشي‌ بايد داراي‌ حفاظ‌ مؤثر در مقابل‌ خطرات‌ ناشي‌ از شكستن‌ سنگ‌ باشد.
ماده‌ 4: سرپوش‌ حفاظتي‌ سنگ‌ سمباده‌ كه‌ در عين‌ حال‌ از آن‌ به‌ عنوان‌ محفظ‌ مكش‌ نيز استفاده‌ مي‌گردد بايد شامل‌ يك‌ طوق‌ محيطي‌ و دو صفحه‌ جانبي‌ بوده‌ و انتهاي‌ محور سنگ‌، مهره‌ها و قسمت‌هاي‌ برآمده‌ و گوشه‌هاي‌ طرفين‌ سنگ‌ را نيز بپوشاند.
ماده5: سرپوش‎حفاظتي‌ سنگ‎سمباده‎بايد بطريقي‌ ساخته‎شود كه‌ بتواند جبران‌ كم‌ شدن‌ قطر سنگ‌ را بنمايد و درهرصورت‌ فاصله‌ دوره‌ سنگ‌ تا لبه‌ حفاظ‌ نبايد از 6 ميليمتر تجاوزكند.
ماده‌ 6: در ماشين‌هاي‌ پرداخت‌ آونگي‌ و قابل‌ حمل‌ بايد نيمه‌ فوقاني‌ سنگ‌ محفوظ‌ گردد.
ماده‌ 7: سرپوش‌ حفاظتي‌ سنگ‌ سمباده‌ بايد به‌ قسمي‌ نصب‌ شود كه‌ بدنه‌ آن‌ با سطوح‌ سنگ‌ مطابقت‌ نمايد و مقاومت‌ وسايل‌ اتصال‌ آن‌ از مقاومت‌ سرپوش‌ كمتر نباشد.
ماده‌ 8: براي‌ سنگ‌ سمباده‌هايي‌ كه‌ استفاده‌ از مايعات‌ خنك‌كننده‌ ضرورت‌ دارد - سرپوش‌ حفاظتي‌ بايد طوري‌ ساخته‌ و نصب‌ گردد كه‌ جريان‌ مايع‌ به‌ خوبي‌ انجام‌ گيرد.
ماده‌ 9: ماشين‌هاي‌ پرداخت‌ دوراني‌ بدون‌ پايه‌ داراي‌ روپوش‌ حفاظتي‌ براي‌ سنگ‌ پرداخت‌ و سنگ‌ كشاننده‌ كار باشد.
ماده‌ 10: ماشين‌ها سمباده‌ برش‌ كه‌ قطر سنگ‌ و برد كارشان‌ از 25 سانتيمتر بيشتر باشد بايد علاوه‌ بر سرپوش‌ حفاظتي‌ كه‌ روي‌ سنگ‌ نصب‌ شده‌ داراي‌ حفاظ‌ قفسي‌ شكل‌ كه‌ از شبكه‌هاي‌ ضخيم‌ ساخته‌ شده‌ باشد (واشرهاي‌ طرفين‌ سنگ‌).
ماده‌ 11: كليه‌ سنگهاي‌ سمباده‌ بجز سنگ‌ سمباده‌ بشقابي‌ و لقمه‌اي‌ بايد روي‌ محور بين‌ دو واشر فشرده‌ محكم‌ شده‌ باشد.
ماده‌ 12: واشرهاي‌ طرفين‌ سنگ‌ سمباده‌ بايد هم‌ قطور بوده‌ و سطوح‌ آن‌ها كه‌ با سنگ‌ تماس‌ دارد تراشيده‌ شده‌ باشد به‌ قسمي‌ كه‌ در موقع‌ محكم‌ شدن‌ در تمام‌ سطوح‌ با سنگ‌ تماس‌ داشته‌ باشد.
ماده‌ 13: در موردي‌ كه‌ سنگهاي‌ سمباده‌ با قطر 16 سانتيمتر يا بيشتر فاقد سرپوش‌ طوق‌ يا بشقاب‌ حفاظتي‌ باشد بايد سنگ‌ را بين‌ دو واشر حفاظتي‌ سوار كرد اين‌ واشرها بهتر است‌ از نوع‌ مخروطي‌ انتخاب‌ شود.
ماده‌ 14: واشرهاي‌ حفاظتي‌ بايد دو بدنه‌ سنگ‌ را به‌ استثناي‌ يك‌ تاج‌ محيطي‌ بپوشاند.
سنگ‌ سمباده‌ بشقابي‌ - استوانه‌اي‌ لقمه‌اي‌
ماده‌ 15: سنگهاي‌ سمباده‌ بشقابي، استوانه‌اي، لقمه‌اي‌ بايد به‌وسيله‌ سرپوش‌هايي‌ محفوظ‌ شده‌ يا دربشقاب‌ حفاظتي‎محكم‌ جاگذاري‎گردد و يا به‌وسيله‌ طوق‎حفاظتي‌ پوشيده‎شده‌ باشد.
ماده‌ 16: هيچگاه‌ بيش‌ از يك‌ چهارم‌ ضخامت‌ اصلي‌ سنگهاي‌ سمباده‌ بشقابي، استوانه‌اي‌، لقمه‌اي‌ نبايد از حفاظ‌ خارج‌ باشد.
ماده‌ 17: سرپوش‌هاي‌ حفاظتي‌ سنگ‌ سمباده‌هاي‌ بشقابي‌، استوانه‌اي‌ و لقمه‌اي‌ بايد با شرايط‌ مواد 19 تا 23 اين‌ آيين‌نامه‌ مطابقت‌ كند.
ماده‌ 18: سنگ‌ سمباده‌ نبايد با فشار روي‌ محور سوار شده‌ و يا داراي‌ لقي‌ زياد باشد.
ماده‌ 19: محور سنگ‌ سمباده‌ بايد داراي‌ مقاومت‌ كافي‌ بوده‌ و لرزش‌ نداشته‌ باشد.
ماده‌ 20: روي‌ هيچ‌ ماشيني‌ نبايد سنگي‌ بزرگتر از آنچه‌ كه‌ كارخانه‌ سازنده‌ تعيين‌ كرده‌ نصب‌ كرد.
ماده‌ 21: دنده‌ پيچ‌ دوطرف‌ سنگ‌ سمباده‌ در روي‌ محور بايد طوري‌ پيچ‌بري‌ شده‌ باشد كه‌ مهره‌هاي‌ طرفين‌ سنگ‌ در جهت‌ گردش‌ آن‌ محكم‌ شود.
ماده‌ 22: تكيه‌گاه‌ كار دستگاه‌ سمباده‌ بايد داراي‌ استقامت‌ كافي‌ بوده‌ و طوري‌ نصب‌ گردد كه‌ با شكل‌ دوره‌ سنگ‌ مطابقت كند. همچنين‌ بايد بطور محكم‌ و تا حد امكان‌ نزديك‌ به‌ سنگ‌ نصب‌ شود و هيچوقت‌ نبايد فاصله‌ تكيه‌گاه‌ تا سنگ‌ از 3 ميليمتر بيشتر باشد.
ماده‌ 23: سنگهاي‌ سمباده‌ را نبايد با سرعتي‌ بيش‌ از سرعت‌ تعيين‌ شده‌ توسط‌ سازنده‌ آن‌ گرداند اين‌ سرعت‌ بايد با خط‌ خوانا روي‌ سنگ‌ نوشته‌ شده‌ باشد و سنگهايي‌ كه‌ سرعت‌ مجاز روي‌ آنها نوشته‌ نشده‌ نبايد بكار برد.
ماده‌ 24: روي‌ دستگاه‌ سنگ‌ تيز كن‌ و سنگ‌ الماس‌ بايد در بالاتر نيز قسمت‌ حفاظ‌ مخصوصي‌ نصب‌ گردد تا كارگري‌ كه‌ مشغول‌ تيز كردن‌ سنگ‌ مي‌باشد از آسيب‌ پرتاب‌ ذرات‌ سنگ‌ مصون‌ بماند.
ماده‌ 25: سنگ‌ سمباده‌هايي‌ كه‌ در موقع‌ كار با ريزش‌ آب‌ خنك‌ مي‌شود نبايد قسمتي‌ از آن‌ داخل‌ آب‌ قرار گيرد زيرا ايجاد عدم‌ تعادل‌ در سنگ‌ شده‌ و خطر پيش‌ مي‌آيد.
شرايط‌ كار و طرز كار

الف‌ - سنگ‌ بغل‌ ساب‌ مخصوص‌ فلزات‌:
ماده‌ 26: سرپوش‌ حفاظتي‌ سنگهاي‌ بغل‌ ساب‌ يك‌ محور افقي‌ بايد سنگ‌ را بطور كامل‌ احاطه‌ كند و بغل‌ آن‌ فقط‌ به‌ اندازه‌ سطح‌ كارگير مورد لزوم‌ باز باشد.
ماده‌ 27: در مواقعي‌ كه‌ از دو سنگ‌ بغل‌ ساب‌ در يك‌ دستگاه‌ با محور افقي‌ استفاده‌ مي‌شود سرپوش‌ حفاظتي‌ بايد تمام‌ قرص‌ هر يك‌ از دو سنگ‌ سمباده‌ و محفظه‌ مخصوص‌ سمباده‌ زدن‌ را محصور كند و فقط‌ داراي‌ دهانه‌اي‌ باشد كه‌ عبور قطعه‌ كار را از بين‌ محفظه‌ مقدور سازد.
ماده‌ 28: سرپوش‌ حفاظتي‌ در سنگهاي‌ (بغل‌ساب‌) با محور قائم‌ بايد سطح‌ فوقاني‌ قرص‌ سنگ‌ كه‌ شامل‌ محل‌ اتصال‌ محور با سنگ‌ مي‌باشد و همچنين‌ دوره‌ سنگ‌ را تا حدي‌ كه‌ نوع‌ كار اجازه‌ دهد بپوشاند.
ب‌ - سنگ‌ ساب‌ و طرز استفاده‌ بي‌خطر از آن‌:
ماده‌ 29: سنگ‌ ساب‌ها بايد داراي‌ سرپوش‌ حفاظتي‌ محكم‌ باشند تا خطر تماس‌ اشخاص‌ با سنگ‌ در حال‌ گردش‌ و خطري‌ را كه‌ ممكن‌ است‌ از تركيدن‌ و پرتاب‌ سنگ‌ بوجود آيد تقليل‌ دهد.
ماده‌ 30: سنگ‌ ساب‌ بايد بين‌ دو واشر محافظ‌ بزرگ‌ بطور محكم‌ نصب‌ شود عمل‌ اين‌ واشرهاي‌ محافظ‌ نگه‌ داشتن‌ سنگ‌ و متصل‌ كردن‌ آن‌ به‌ محور مي‌باشد.
ماده‌ 31: بين‌ سنگ‌ ساب‌ و هر يك‌ از واشرهاي‌ محافظ‌ بايد دو واشر چرمي‌ يا لاستيك‌ يا مشابه‌ آن‌ها قرار داد.
ماده‌ 32: سرعت‌ محيطي‌ سنگ‌ ساب‌ نبايد از حدود تعيين‌ شده‌ در زير تجاوز كند:
 1- براي‌ سنگ‌ ساب‌ سخت‌ از 5/17 متر در ثانيه‌
 2- براي‌ سنگ‌ ساب‌ نرم‌ از 15 متر در ثانيه‌
ماده‌ 33: سنگ‌ ساب‌ نبايد در آب‌ غوطه‌ور باقي‌ بماند زيرا اين‌ عمل‌ باعث‌ عدم‌ تمايل‌ آن‌ در موقع‌ گردش‌ سنگ‌ مي‌شود.
ماده‌ 34: در موقع‌ تعمير و اصلاح‌ سنگ‌ ساب‌ بايد از وسايل‌ مكش‌ مؤثر استفاده‌ كرد به‌ نحوي‌ كه‌ غبار حاصله‌ مكيده‌ شده‌ و به‌ خارج‌ هدايت‌ گردد.
ج‌ - سنگ‌ پرداخت‌ و سنگ‌ صيقلي‌:
ماده‌ 35: محور سنگ‌ پرداخت‌ و سنگ‌ صيقلي‌ بايد طوري‌ حفاظ‌ گذاري‌ شده‌ باشد كه‌ در صورت‌ سوار بودن‌ يا سوار نبودن‌ سنگ‌ تماس‌ با آن‌ ممكن‌ نگردد.
ماده‌36: قطر واشرهايي‌ كه‎صفحات‌ فرچه‌ را به‌هم‎مي‌فشارد نبايدكمتر از  قطر فرچه‌ باشد.
ماده‌ 37: ماشين‌ سمباده‌ نواري‌ مخصوص‌ چوب‌ بايد داراي‌ حفاظ‌هايي‌ باشد كه‌ دو فلكه‌ و كنار شاخه‌اي‌ از نوار كه‌ مورد استفاده‌ نيست‌ بپوشاند.
ماده‌ 38: ماشين‌ سمباده‌ صفحه‌اي‌ بايد داراي‌ حفاظي‌ باشد كه‌ صفحه‌ گردنده‌ سمباده‌ را به‌ استثناء قسمت‌ كارگير بپوشاند.
ماده‌ 39: وقتي‌ كه‌ ماشين‌ سمباده‌ با محور افقي‌ روي‌ ميز كار نصب‌ شده‌ باشد بايد نكات‌ زير رعايت‌ گردد.
1- كليه‌ قسمت‌هايي‌ كه‌ زير صفحه‌ ميز قرار گرفته‌ در محفظه‌ مخصوص‌ قرار داده‌ شود.
2- قسمت‌هايي‌ از سمباده‌ كه‌ روي‌ ميز قرار گرفته‌ از قبيل‌ محيط‌ صفحه‌ - پشت‌ صفحه‌ و تا حد امكان‌ قسمت‌ بيشتري‌ از سطح‌ كار صفحه‌ بايد در محفظه‌ پوشانده‌ شود.
3- فاصله‌ بين‌ صفحه‌ سمباده‌ و لبه‌ ميز نبايد از 3 ميليمتر تجاوز كند.
ماده‌ 40: ماشين‌ سمباده‌ غلطكي‌ مخصوص‌ چوب‌ بايد مجهز به‌ حفاظ‌هايي‌ باشد كه‌ اطراف‌ غلطك‌ سمباده‌ را به‌ استثناء قسمتي‌ از غلطك‌ كه‌ از ميز بيرون‌ آمده‌ و محل‌ بار دادن‌ قطعه‌ كار مي‌باشد بپوشاند.
ماده‌ 41: استوانه‌هاي‌ بار دهنده‌ ماشين‌ سمباده‌ غلطكي‌ بايد مجهز به‌ حفاظ‌هاي‌ نيمه‌ استوانه‌اي‌ باشد كه‌ از مصالح‌ محكم‌ ساخته‌ شده‌ و بر حسب‌ ابعاد قطعه‌ كار قابل‌ تنظيم‌ باشد و به‌ بدنه‌ ماشين‌ بطور محكم‌ نصب‌ شود تا از خطر تماس‌ انگشتها يا دست‌ كارگر با نقاط‌ مختلف‌ غلطك‌ جلوگيري‌ شود.
ماده‌ 42: در محل‌ خارج‌ شدن‌ قطعه‌ كار از غلطك‌هاي‌ سمباده‌ چوب‌ بايد زائده‌اي‌ به‌ بدنه‌ ماشين‌ لولا شده‌ باشد تا هنگام‌ سمباده‌ زدن‌ قطعات‌ كوچك‌ مانع‌ گير كردن‌ انگشتان‌ كارگر بين‌ لبه‌ ميز و قطعه‌ كار شود.
ماده‌ 43: كليه‌ ماشين‌هاي‌ سمباده‌ چوب‌ بايد داراي‌ محفظه‌اي‌ باشد كه‌ به‌ دستگاه‌ مكنده‌ مؤثر مربوط‌ گردد.
هـ - بشكه‌ پرداخت‌
ماده‌ 44:  بشكه‌ پرداخت‌ با محور افقي‌ كه‌ داراي‌ حركت‌ گردشي‌ يا حركت‌ گهواره‌اي‌ (رفت‌ و آمد) مي‌باشد و براي‌ پاك‌ كردن‌ و پرداخت‌ اجسام‌ بكار مي‌رود بايد حفاظ‌ گذاري‌ شود تا در موقع‌ حركت‌ دستگاه‌ تماس‌ اشخاص‌ با بشكه‌ گردنده‌ ميسر نباشد.
ماده‌ 45: دريچه‌ حفاظ‌ محصور كننده‌ بشكه‌ پرداخت‌ بايد متصل‌ به‌ فرماني‌ باشد كه‌ در موقع‌ كار بشكه‌ اين‌ در قابل‌ باز شدن‌ نبوده‌ و تا موقعي‌ كه‌ در باز است‌ امكان‌ بكار انداختن‌ بشكه‌ نباشد.
ماده‌ 46: بشكه‌هاي‌ پرداخت‌ بايد داراي‌ ترمز قابل‌ اطمينان‌ باشد تا در موقع‌ بارگيري‌ و خالي‌ كردن‌ بار بشكه‌ از هر نوع‌ حركت‌ آن‌ جلوگيري‌ كند.
ماده‌ 47: ماشين‌ بشكه‌ پرداخت‌ بايد به‌ نحوي‌ درزبندي‌ شده‌ باشد كه‌ گرد و غبار از آن‌ خارج‌ نشود.
ماده‌ 48: اين‌ آيين‌نامه‌ كه‌ مشتمل‌ بر دو فصل‌ و 48 ماده‌ مي‌باشد در دويست‌ و هفتاد و چهارمين‌ جلسه‌ شورايعالي‌ حفاظت‌ فني‌ مورخ‌ 20/3/47 به‌ تصويب‌ نهايي‌ رسيده‌ است‌.